İş hukuku, kıta Avrupa hukuk sistemleri içinde ulusal sınırlar çerçevesinde farklılık gösterebilen iş kanunları doğrultusunda her ülkede değişkenlik gösterir. Genel olarak iş verenlerin ve personellerinin karşılıklı olarak yükümlülükleri, haklarını ve ödevlerini düzenler. Türkiye’de bu düzenlemelerin hukuki dayanağı 4857 numaralı İş Kanunu’dur.

Bu doğrultuda iş hukuku kapsamına giren genel kapsamlı konu başlıkları şu biçimde maddelenebilir:

• İşçi alacakları,
• Çalışma koşulları,
• Kıdem tazminatı,
• İş veren ve çalışan hakları,
• İhbar tazminatı,
• İşçi ile iş veren uzlaşmazlıkları,
• Maaş ve mesai ücretleri,
• Sendikalar hakkındaki hukuki süreçler.

İş Hukukunun Tanımı Nedir?

Yukarıda adı geçen İş Kanunu’nu göz önüne alınarak iş hukuku kısaca şöyle tanımlanabilir: Yaptıkları iş karşılığı belirli bir para (yevmiye, maaş, hak ediş vb.) almak adına çalışanlar ile ve bahsi geçen iş adına ödeme yapacak iş verenler arasındaki ilişki ve hakları hukuki düzlemde düzenleyen hukuk dalına iş hukuku denilir. Ücret karşılığında bedensel ve zihinsel bir emeğin söz konusu olduğu herhangi bir resmi ilişki türü bu kapsamdadır ve iş hukuku ile ilgilenen hukukçulara iş avukatı denir.

İş Hukuku Türleri Nelerdir?

İş hukuku birçok alanda uzmanlık isteyen kapsamlı bir hukuk alanıdır. Göçmenlerin çalışma izinleri, herhangi bir iş kontratının yazılması ya da toplu iş çıkarmalar gibi birçok farklı konu başlığı gündeme gelebilir.  Fakat en temelde tüm iş hukuku kapsamı iki farklı kategoriye indirgenebilir: bireysel iş hukuku ve toplu iş hukuku. Ek olarak bu başlıklarda içlerinde farklı türlere ayrılır. 

Bireysel İş Hukuku

Türkiye sınırları içinde tarafların iş veren ve işçi olduğu bütün uyuşmazlıklar bireysel iş hukuku kapsamında ele alınır. Sadece birey olarak; işçi ve iş verenin uyuşmazlıkları söz konusu olduğu için daha çok küçük ve orta ölçekli işletmelerde yaşanan sorunlarda karşımıza çıkar. Bu alandaki en sık görülen konular şöyledir:

• Çalışma koşulları ve sağlık sigortası,
• Tazminat davaları,
• İşten istifa etme ya da haksız çıkarılmadan doğan hukuki süreçler,
• Ücret hizmet sözleşmesi, 
• Çalışanların sosyal hakları,
• Prim, ek mesai ücreti ve çeşitli yan ödemelerden doğan anlaşmazlıklar.

Toplu İş Hukuku

Toplu iş hukuku başlığı ise genellikle yüz ve üzeri sayıda personel çalıştıran şirketlerin çalışanları ile yaşadıkları hukuki meseleleri kapsar. Toplu iş hukuku içinde bireysel iş hukukundan farklı olarak sendika gibi farklı kavramlar bulunur. Toplu iş hukuku uyuşmazlıklarında görülen başlıca konu başlıkları şu şekilde listelenebilir: 

• Sendikal haklar ve sendika fesihleri
• Toplu iş sözleşmesi,
• Grevi toplu istifa ve lokavt,
• Kolektif sendika üyeliği.

İş Hukukunun Özellikleri Nelerdir?

İş hukuku, diğer özel hukuk alanları gibi farklı özellikler içermektedir. Örnek olarak iş hukuku kapsamına giren davalarla ilgilenen asli yargı unsurları, karar aşamasında ortaya çıkacak şüphe, tereddüt ve ikilem gibi durumlarda çalışanlar lehine yorum getirebilme hakkına sahiptir. Bu husus iş hukuku alanındaki en ayırt edici özellikler arasında sayılabilir. 

İşçilerin maaşları, sosyal hakları ve yan haklarının ihmal edilmemesi, çalışan haklarının korunması gibi önemli ilkeleri olan iş hukuku bu açıdan da özgünlük içerir.   İş hukukunda yükümlülükler ve haklar iş veren ve çalışanlar arasında karşılıklılık esasına dayandırılır. İş hukukunun bir diğer özelliği de karma hukuk niteliğinde olması ve özel hukuk başlığında ele alınması olarak belirtilebilir.

İşçi Alacakları Dava Süreçleri

İşçi alacakları davaları iş hukukunda en sık görülen başlıklar arasındadır. İş Kanunu içinde yapılan son düzenlemeler doğrultusunda iş verenin borçlu olduğu işçilere, dava açma hakkı elde edebilmek için önce bir zorunlu arabuluculuk kurumuna başvurmaları koşul kılınmıştır. Bu ilk aşamada çalışanlar alacaklarının tazmin, adına bir arabulucu avukat nezaretinde patronlarla mutabakat tahsis etmeye uğraşır.  Bu arabuluculuk hizmetinin ilk iki saati zorunludur ve ücreti de devlet tarafından ödenmektedir.  

Antalya adliyesi içinde bulunan arabuluculuk ofisleri üzerinden başvuru yapılır ve arabulucu avukatlar; taraflarla iletişime geçerek uzlaşma adına yöntemler sunar, yol haritası çıkarır.  İki saat içinde mutabakat sağlanamazsa ve taraflar devam ederek ücreti kendileri ödemek istemezlerse dava açma hakkı doğar. Bu aşamada iş avukatına vekalet vererek daha kısa sürede dava yoluna gidilebilir.  Arkasından avukatınız dosyayı analiz eder, delil ve tanıkları tespit eder mahkemeye sunulacak dosyayı hazırlar ve dava açar.